Nieuwe impulsen voor 2017……?

19 Dec Nieuwe impulsen voor 2017……?

Met de uitzending van Radar Extra (19 december jl) nog voor ogen, wil ik mijn respect uitspreken voor Wilco Leeflang. Als directeur van het Nuborgh College Oostenlicht (wat een mooi gebouw toch) maakt hij vanuit zijn passie voor onderwijs een mooi statement richting de rol van de inspectie. Hij opent hiermee mogelijkheden voor verdere dialoog.
Dit in aansluiting wellicht op de vele aandacht voor het onderwijs van de laatste tijd legt. Daarmee worden met name de weeffouten in het huidige onderwijssysteem aangekaart. Het ‘one size fits all model’ met het jaarklassensysteem wordt voor iedereen steeds knellender. Dit model sluit niet aan bij de toenemende diversiteit. De inspectie laat hier m.i. ook kansen liggen.

De afgelopen weken heb ik allerlei koppen in de media gelezen met constateringen als: “Passend Onderwijs laat leerlingen verdrinken”, “Leerlingenzorg nog steeds niet op orde”. “Tienerschool als instrument om het keuzeproces uit te stellen”. “Werkdruk bij kinderen op school”.
In een eerdere reactie schreef ik al eens over het failliet van het huidige onderwijs systeem. Zo aan het eind van het jaar lijken de reacties of oplossingen naar aanleiding van vigerend overheidsbeleid volop in het nieuws. Ook nu weer lijken de vragen, acties en of nieuwe maatregelen erop gericht de scherpe randjes van eerder gekozen beleid te verzachten of op te lossen met nieuwe organisatorische maatregelen. De steeds terugkerende discussie om groepsgroottes te verminderen; verminderen van het aantal lesuren bij docenten; meer geld voor onderwijs e.d. Ik ervaar deze middelen als lap- of stopwerk. De kwaliteit van het onderwijs blijft hiermee gewoon onder druk staan.

Kleinere groepen kunnen best een oplossing bieden, maar zijn lang niet altijd nodig. Dit hangt bijvoorbeeld af van de leerlingen en hun mogelijkheden/beperkingen. Zelden wordt er stilgestaan (‘omdenken’) dat je in bepaalde situaties ook best met grotere groepen leerlingen kan werken of lesgeven. Denk eens na hoe je op het vlak van organisatie meer ruimte kan bieden aan ervaren problemen.

Toen ik in de vorige eeuw geleden in Rotterdam als leraar in het basisonderwijs begon was er nog echt sprake van grote groepen van rond de 40 leerlingen. Bij ziekte van een collega ging dan de tussendeur open en ving je dit op. Er waren nog geen ‘etiketten’ als ADHD, dyslexie e.d. maar wel kinderen met gedrags- en leerproblemen. Al deze kinderen hadden veel aandacht en ruimte nodig. Veel ging goed en ja, ook zouden zaken anders hebben gekund. In die tijd kostte het ook veel tijd aan voorbereiding, nakijkwerk en nazorg. Gelukkig was er geen normjaartaak en taakbelastingsbeleid en was inzet gebaseerd op persoonlijke situatie van medewerkers en onderling vertrouwen.

Dit laatste principe vormt ook een belangrijke factor binnen het model van ‘competentie, autonomie en relatie’ van Luc Stevens. Principes die ook de basis vormen van het Kind.org. En wanneer ik de leerlingen van Jasper Rijpma (De Nederlandse kandidaat om de beste leraar ter wereld te worden) goed beluister maken die toch echt het verschil. Zijn leerlingen vertellen dat ze een enthousiaste leraar willen, die om hen geeft, die zich goed kan inleven en echte interesse toont. Hen inspireert en uitdaagt.
Jelle Jolles schijft in zijn boek het Puberbrein dat het brein van de tiener inspiratie en structuur nodig heeft; dat de tiener moet worden uitgedaagd. Hij wijst erop dat de taal van kinderen en volwassenen een andere inhoud hebben. Om leerlingen te begrijpen zullen leraren hun oordeel moeten uitstellen en met hen in gesprek gaan. Feedback vormt daarbij voor beiden een belangrijke basis om van elkaar te leren.
Even voor alle duidelijkheid: ik hoef niet terug naar de situatie van de vorige eeuw. Daarvoor vind ik de huidige tijd en vraagstukken veel te interessant.

Dus: gaan we in 2017 de mouwen ‘afstropen’ en stellen we de leerlingen echt centraal? 
Echt werk maken van diversiteit in de lessen, de organisatie mogelijk aanpassen aan de huidige trend dat er meer zelf verantwoordelijkheid en regie wordt gevraagd. inspelen op eigen leerstijlen en leerbehoeften van leerlingen. Kortom: diversiteit als kernprincipe in de lessen/leeractiviteiten centraal stellen. Alleen klassikaal bij eventuele introductie, begeleide instructie en afsluiting/evaluatie of wanneer je kan uitleggen waarom je het deze keer zo doet. Dit geeft de leraar echt ruimte om zich meer met leerlingen bezig te houden.

Een recent verhaal als voorbeeld (oktober 2016)….

Van een docent biologie op een VO-school hoorde ik het verhaal dat het moeilijk is om de huidige leerlingen te motiveren. Ter illustratie vertelde hij me dat bij een collega handvaardigheid alle leerlingen in de brugklas al vele jaren de opdracht krijgen een poster over zichzelf te maken. Zijn collega vindt het steeds lastiger zijn leerlingen te motiveren. Het is toch een aardige opdracht. Wat kan je als docent in zo’n situatie nu kan doen om de leerlingen meer gemotiveerd aan de slag te krijgen.

We bespraken welke kansen het zou opleveren wanneer de leerlingen op school ook de keuze kregen om met digitale hulpmiddelen te werken. Of dat andere uitwerkingen werden toegestaan bijvoorbeeld vanuit eigen leerstijlen van leerlingen. Het zou toch mogelijk moeten zijn om leerlingen zelf wat meer de regie te geven en hun eigen creativiteit te prikkelen. Wat zou er kunnen gebeuren wanneer leerlingen in de uitwerking zouden mogen kiezen uit een blog, rap, fotorapportage of het maken van een vlog …..?

Groet en een sprankelend 2017!

Willem van Dam

(wanneer u een keer wilt sparren, of een dialoog rond het thema van “onderwijsvisie naar onderwijslogistiek” wil organiseren, neem gerust contact op)

Wilt u een reactie plaatsen?

– schrijf dan uw reactie (‘write your comment’)
– zet een vinkje bij ‘ik ben geen robot’
– en submit
Bedankt!