Motivatie, wat is dat dan…..?

12 Sep Motivatie, wat is dat dan…..?

Een bijdrage voor een hernieuwde dialoog over ons onderwijssysteem.

Wat een mooi vraagstuk kwam afgelopen week bovendrijven om deze blog aan te wijden. De kop van het artikel in het AD van afgelopen vrijdag zet volgens mij de lezers op het verkeerde been. De tekst komt suggestief over. Versterkt daarmee de beeldvorming van bepaalde groepen lezers: met de kop: “De leerlingen zijn ongemotiveerd en leunen achterover”. Het gegeven dat leerlingen ongemotiveerd zijn wordt eenzijdig aan hen toegeschreven.

Hoe komt het nu dat we dit zo willen zien of moeten geloven? Lijkt het systeem met deze tekst bewust in stand te moeten worden gehouden? Gelukkig wordt vervolgens in het artikel het onderwijsmodel Agora beschreven. Leerlingen lijken zich daar wel prima te kunnen motiveren.

In 2014 schreef ik samen met Manoe Hoogstede het whitepaper ‘de kracht van motivatie en zelfregulatie’ . In dit whitepaper sluiten wij aan bij Deci en Ryan. Met hun ‘self determination theorie’ is het inzicht ontstaan dat leerlingen iets kunnen doen doordat zij dit zelf graag willen (wanneer u dat wil, kunt u dit  whitepaper downloaden via mijn website www.ruimteaanleren.nl).

Mijn eigen ervaring is daarnaast dat leerlingen van nature nieuwsgierig, gretig en gemotiveerd zijn. Wat opvalt is dat het helpt wanneer je daarbij uitgaat van de kwaliteiten en leerbehoeften van leerlingen. Dat je echte aandacht geeft aan leerlingen. Bijvoorbeeld: aan een leerling eens vraagt wat er aan de hand is, wanneer die vrolijk of druk doet in plaats van deze uit de klas te verwijderen.

Op veel scholen werkt het nog op de manier dat leerlingen zich moeten aanpassen aan het systeem. Dat ze moeten luisteren naar de leraar of docent en de docent of de les gewoon moeten volgen. Dat laatste blijkt in toenemende mate steeds minder goed te werken. In het artikel in het AD noemt Paul Rosemuller van de VO-raad het Voortgezet Onderwijs ouderwets. Het onderwijs staat volgens hem ver van de belevingswereld waarin de jongeren opgroeien.

In het Europese project ‘Motivating, Meaningful Education’ hebben we een kleinschalig onderzoek onder leerlingen uitgevoerd. Uit de antwoorden van de leerlingen wordt bevestigd dat scholen moeite lijken te hebben aan te sluiten op hun leerbehoeften.
Hun reacties stemmen tot nadenken:
-Leerlingen van deze tijd willen ook zelf kunnen meedenken en meebeslissen.
-Ze vinden het prettig wanneer de leraar ze ruimte geeft om zelf keuzes te kunnen maken. Leerlingen voelen zich dan meer betrokken bij hun opdrachten.
-In plaats van ‘kale rijtjes’ of theorie te leren of opdrachten te moeten maken, stimuleert het de leerlingen wanneer ze opdrachten krijgen die voortkomen uit de echte wereld. Opdrachten die in een zekere context zijn geplaatst zodat deze levensecht worden.
Dat maakt het leren betekenisvol en maakt hen gemotiveerd.

O ja, en dan gaat het leren echt niet vanzelf. Voor de leraar ligt hier dan de uitdaging om de leerlingen te volgen in zijn of haar leerproces. De rol van de leraar verschuift van kennisverspreider naar coach en begeleider. In deze rol stelt de leraar de leerling vragen over zijn of haar planning en de daarbij uit te voeren leerproces stappen. Zonder dat daar direct een ‘etiket of een beoordeling’ aan wordt opgehangen. Stel het oordeel nu eerst eens even uit. Met zo’n oordeel worden leerlingen vaak tekort gedaan en haken ze af.

Wat mij opvalt is dat het jongeren niet aan motivatie ontbreekt. Ga maar eens met jongeren het gesprek aan en luister naar hun argumenten.
Wat het lastig maakt is dat ‘het roer’ waar veel schoolleiders en hun leraren al jaren staan, drastisch zou moeten worden omgegooid. In een eerdere blog en in reacties op LinkedIn heb ik meerdere malen geschreven dat het huidige systeem onvoldoende aansluit bij de leerbehoeften van leerlingen.
Om de dialoog rond het thema motivatie verder te voeden heb ik in het kader
nog wat tips voor leraren geplaatst.

Ik wens jullie mooie gesprekken en veel gemotiveerde leerlingen.

Groet,

Willem van Dam

(wanneer u een keer wilt sparren, de dialoog voeren of meer weten over het thema ‘motivatie’, neem dan contact op)

Wilt u een reactie plaatsen?

– schrijf dan uw reactie (‘write your comment’)
– zet een vinkje bij ‘ik ben geen robot’
– en submit
Bedankt!